Linus Pauling (1901-1994)
ABD’li bir kuantum kimyageri ve biyokimyager olan Linus Pauling, 1963 yılında imzalanan ve ABD, Sovyetler Birliği ve İngiltere’nin yeryüzünde nükleer silah denemeleri yapmasını yasaklayan ‘Denemeleri Sınırlama’ anlaşmasında en çok emeği geçmiş kişidir.
Ancak ünlü kimyacı, Amerikan basınında baş belası olmakla suçlanıp kötülenmiştir. 1950’lerde Devlet Bakanlığı tarafından yeterince komünizm karşıtı olmadığı gerekçesi ile pasaportuna el konulmuştur.
Nobel Ödülüne kuantum-mekaniksel yaklaşımı (Rezonanslar ve yörüngelerin melezlenmesi) atomları birbirine bağlayarak molekülleri oluşturan kimyasal bağın açıklamada kullanması nedeni ile layık görülmüştü. Bu görüşler bugün modern kimyanın eti kemiği sayılıyor. Ancak Sovyetler Birliğinde Pauling’in yapısal kimya çalışmaları diyalektik materyalizmle uyumsuz bulunup reddedilmiş, Sovyet kimyacılarına da yasaklı alan ilan edilmişti.
Dogu’da ve Batı’da gördüğü bu eleştirilerden yılmak şöyle dursun, hızını bile düşürmeyen Pauling, anestetiklerin etki mekanizması üzerinde çalışmayı sürdürdü. Orak hücreli aneminin (DNA’da tek bir nükleotidin değişmesi) nedenini tanımladı ve farklı organizmaların DNA’larını karşılaştırarak yaşamın evrimsel tarihinin nasıl okunabilineceğini gösterdi.
Albert Einstein’ın Pauling hakkında yaptığı yorum şöyle:
“Bu adam gerçek bir dahidir.”
Kendisine nükleer denemelere getirilmesini sağladığı yasak için (bu kez barış dalında) bir Nobel Ödülü daha verildi. Böylece Pauling tarihe paylaştırılmamış iki Nobel Ödülü alan tek kişi olarak geçti.
“Linus Pauling’i baş belası olarak gören bazı çevreler vardı. Toplumsal değişimden hoşlanmayanlar, bilime kuşku ile bakma eğilimi gösterebilirler. Onlara göre teknoloji güvenli, isteğe göre yönlendirilebilinir ve sanayi-hükumet denetimlidir. Ama salt bilimin belli alanları, gerçek teknolojilere götüren tek yoldur, doğru ve ancak bilimsel tutum yaygın olarak benimsendiğinde, tehlikeli algılanabilir. Gelir düzeyi, toplumsal baskı ve ödül dağıtımı yoluyla toplum bilim adamlarını kendince makul, güvenli bir orta noktaya sürmeye çalışıyor.”
CARL SAGAN (Karanlık bir dünyada bilimin mum ışığı)
